Lista roślin oczyszczających powietrze w pomieszczeniach

M. in. USEPA i CDC uznały zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach zamkniętych za jedno z pięciu najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia człowieka.
Badania zainicjowane przez NASA w latach 70. XX wieku pokazały, że popularne rośliny doniczkowe posiadają potencjał oczyszczania powietrza w pomieszczeniach zamkniętych. Wykorzystanie doświadczeń NASA oraz późniejszych zespołów badawczych pozwoliło na stworzenie listy roślin oczyszczających powietrze w pomieszczeniach. Jak pokazały doświadczenia, niektóre mechaniczne systemy oczyszczania powietrza mogą zwiększać stężenie szkodliwych związków jak ozon, dlatego rośliny stanowią korzystniejsze rozwiązanie.
W rozwiniętych społeczeństwach przeciętny mieszkaniec spędza nawet 90% czasu wewnątrz pomieszczeń. Ponadto zaostrzone przepisy dotyczące szczelności budynków np. w krajach UE i USA związane z oszczędzaniem energii ograniczają możliwość wentylacji i wymiany powietrza z otoczeniem budynku. Jakość powietrza atmosferycznego na wielu obszarach kuli ziemskiej, np. na obszarze Europy, jest bardzo niska i przyczynia się do wzrostu liczby przedwczesnych zgonów u ludzi^[6]. Według oszacowań WHO w około 30% budynków powietrze nie spełnia wymaganych norm, w związku z tym wykorzystanie systemów poprawy jakości powietrza wewnątrz budynków ma duże znaczenie z punktu widzenia zdrowia człowieka^[7].

Wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie ludzi

Powietrze niskiej jakości powoduje szereg problemów u ludzi, począwszy od pogorszenia samopoczucia przez zespół symptomów składających się na trudny w diagnozowaniu syndrom chorego budynku (np. bóle głowy, alergie, astma, podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa i gardła,
chroniczne zmęczenie, kłopoty z zatokami, trudności z oddychaniem)^[8], poprzez zaburzenia systemu nerwowego i związane z nimi wady rozwojowe u dzieci^[9], a skończywszy na nowotworach płuc,
gardła i jąder^[10]. Przypuszcza się, że zanieczyszczenia powietrza mogą być ważnym czynnikiem odpowiadającym za wzrost liczby zachorowań na astmę, alergie i niektóre typy nowotworów u dzieci, a także ogólne opóźnienie umysłowe^[11]. Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz budynków prawdopodobnie są też jednym z czynników ryzyka wystąpienia zespołu nagłej śmierci niemowląt. Noworodki są szczególnie narażone, gdyż rodzice często umieszczają je w nowo wyremontowanych pomieszczeniach wśród nowych mebli zrobionych z materiałów emitujących toksyczne substancje lotne przez wiele miesięcy od produkcji, w dodatku z obawy o ich zdrowie często ograniczają wietrzenie tych pomieszczeń.

Źródła zanieczyszczeń w pomieszczeniach zamkniętych

Symulacje pokazują, że 90% zanieczyszczeń w pomieszczeniu pochodzi z wewnętrznych źródeł^[13]. Wiele materiałów wykorzystywanych w budownictwie i do wykańczania wnętrz jest źródłem szkodliwych lotnych substancji: farby, kleje, lakiery, panele sufitowe, płyty wiórowe, płytki podłogowe, linoleum, sklejka, tapety, substancje uszczelniające emitują m. in. formaldehyd, ksylen i benzen^[14] (formaldehyd uznawany jest za substancję potencjalnie rakotwórczą u ludzi^[15]^[16]). Urządzenia elektroniczne, np. drukarki, fotokopiarki, monitory, odczynniki, wyświetlarki emitują formaldehyd, toluen, benzen, trójchloroetylen, amoniak i inne związki. Dywany i wykładziny, szczególnie wieloletnie, są źródłem formaldehydu i zanieczyszczeń biologicznych, kurzu i drobnoustrojów^[17]. Wykorzystywane w biurach i mieszkaniach tkaniny, tapicerka, korektory, ręczniki papierowe, torby plastikowe, zasłony, kosmetyki (np. waciki do demakijażu, zmywacz do paznokci, woda chlorowana), tusz, kuchenki gazowe, formularze i blankiety a nawet detergenty służące do utrzymywania czystości emitują formaldehyd, aceton, alkohole, chloroform itp. Także ludzie i zwierzęta są źródłem wydzielin biologicznych, takich jak ksylen, toluen, amoniak, alkohole czy aceton. Wiele z tych materiałów emituje substancje lotne nawet kilka miesięcy i dłużej.

Pozytywne aspekty wykorzystania roślin w pomieszczeniach

Usuwanie z powietrza szkodliwych lotnych substancji. Udowodniono, że rośliny doniczkowe usuwają z powietrza takie substancje jak formaldehyd, benzen, toluen, aceton, rtęć, trójchloroetylen, alkohole, amoniak i inne.
Zmniejszenie stężenia niektórych alergenów w powietrzu.
Zmniejszenie liczby drobnoustrojów w powietrzu.
Zwiększenie wilgotności względnej powietrza, szczególnie korzystne w okresach zimowych w klimacie umiarkowanym.
Poprawa samopoczucia i zdrowia np. pacjentów szpitali, pracowników biur oraz więźniów.
Zmniejszenie liczby urlopów chorobowych u pracowników.
Poprawa kreatywności u dzieci i pracowników.
Prawdopodobne zmniejszenie agresywności u ludzi

Lista roślin oczyszczających powietrze

W obszernych pomieszczeniach dobrze jest dobierać rośliny indywidualnie do budynku, pod kątem potencjalnych źródeł zanieczyszczeń^[27]. W budynkach mieszkalnych i małych biurach szacunkowo przyjmuje się, że na 10 m² powierzchni użytkowej przypadać powinna jedna, średniej wielkości roślina (do pasa) lub cztery rośliny na jedną osobę^[28]. Wydajność roślin wzrasta przy lepszym oświetleniu oraz w uprawie hydroponicznej, gdyż napowietrzanie korzeni poprawia efektywność bakterii korzeniowych (dyfuzja ogranicza wydajność)^[29]. Z drugiej strony wykorzystywanie w uprawie roślin doniczkowych pestycydów może jeszcze pogarszać emisję substancji lotnych, gdyż środki ochrony roślin są ich źródłem^[30]. Szczególnie skuteczne rośliny to paprocie i palmy^[31].

Rodzaj roślin	Badane gatunki	Relatywna skuteczność usuwania zanieczyszczeń	Trująca
Nefrolepis	N. obliterata, N. exaltata
Długosz	O. japonica
Złocień	Ch. morifolium
Gerbera	G. jamesonii
Feniks	Ph. roebelenii
Chamedora	Ch. seifrizii, Ch. elegans
Bluszcz	H. helix
Dawalia	D. mariesii
Paprotka	P. formosanum
Figowiec	F. elastica, F. benjamina, F. macleilandii
Dracena	D. deremensis, D. fragrans, D. marginata
Skrzydłokwiat	spp.
Złotowiec	Ch. lutescens
Szeflera	S. actinophylla, S. arboricola
Rapis	R. excelsa
Lawenda	spp.
Orliczka	P. dispar, P. multifida
Pelargonia	spp.
Difenbachia	D. exotica, D. camilla
Homalomena	H. wallisii
Lilia	L. spicata
Dendrobium	sp.
Rozmaryn	R. officinalis
Tulipan	T. gesneriana
Filodendron	Ph. erubescens, Ph. selloum, Ph. oxycardium, Ph. cordatum, Ph. domesticum
Zielistka	Ch. comosum, Ch. bichetii
Różanecznik	Rh. simsii
Rafidofora	E. aureum
Banan	M. cavendishii
Kalatea	C. makoyana
Zroślicha	S. podophyllum
Begonia	B. semperfloris
Cissus	C. rhombifolia
Aglaonema	A. crispum, A. modestum
Sansewieria	S. trifasciata
Maranta	M. leuconeura
Kaktus	S. bridgesii, S. rhipsalidopsis
Anturium	A. andraeanum
Kroton	C. variegatum var. pictum
Wilczomlecz	E. pulcherrima
Cyklamen	C. persicum
Echmea	A. fasciata
Ćmówka	sp.
Aloes	A. vera
Kalanchoe	K. blossfeldiana

Zobacz też

1. Złotowiec D. lutescens jest najskuteczniejszą rośliną, biorąc pod uwagę szybkość oczyszczania powietrza, szybkość transpiracji, łatwość uprawy, odporność na szkodniki i toksyczność.